Onze dierenarts Jolijn van Leeuwen schrijft in het kader van haar opleiding Veterinary Western Herbal Medicine (westerse kruidendiergeneeskunde) en als orthomoleculair therapeut regelmatig een artikel over een natuurlijk middel, kruid of supplement.
Knoflook en ui voor hond en kat?
Zeer regelmatig komen er klanten in de kliniek die knoflook, knoflookextract of knoflookbonbons geven aan hun dier of lekker mee laten eten met uien en knoflook. In dierenwinkels worden knoflookbonbons verkocht als ideaal middel tegen wormen en teken of voor een mooie vacht. In dit artikel ga ik erop in waarom ik daar niet achter sta.
Knoflook en ui zijn giftig voor de hond, waarom?
Allium soorten (Allium sativum ofwel knoflook, Allium ursinum ofwel daslook, prei, sjalotten, sierui, en bieslook) zijn planten met veel bijzondere eigenschappen. Ze kunnen, bij mensen, heel veel positiefs doen op bijvoorbeeld de weerstand, hart- en bloedvaten.
Voor hond en kat ligt dit wat genuanceerder. Ze bevatten namelijk bepaalde stoffen die uiteindelijk omgezet worden in zogenaamde ‘oxidanten’ (thiosulfaat, sulfoxide en N-propyl disulfide). Deze oxidanten kunnen de rode bloedcellen beschadigen. N-propyl disulfide vermindert bijvoorbeeld de activiteit van glucose-6-fosfaatdehydrogenase in rode bloedcellen waardoor regeneratie niet meer mogelijk is. Rode bloedcellen hebben wel een beschermingsmechanisme in de vorm van anti-oxidanten, maar bij honden is de activiteit van dat mechanisme laag en rode bloedcellen van katten zijn zeer gevoelig voor beschadiging door oxidanten. Ook paarden en koeien zijn gevoelig, terwijl schapen, geiten, ratten en muizen beter tegen uien en knoflook kunnen. Maar ook voor deze diersoorten, en voor mensen, geldt dat er een toxische dosis is van knoflook en ui.
Bij katten kan consumptie van 5 gram uien per kg lichaamsgewicht leiden tot verschijnselen. Bij honden is dit 15 tot 30 gram per kg lichaamsgewicht.
De giftige stoffen in Allium soorten kunnen niet onschadelijk worden gemaakt door verhitting of drogen. Ook gedroogde of gebakken uitjes zijn dus gevaarlijk! Knoflook is voor honden iets minder gevaarlijk dan ui. Bij paarden kan knoflook symptomen geven bij een dagelijks inname vanaf 0,2 gram per kg lichaamsgewicht. Terwijl mensen in staat zijn om een aantal van deze stof te verwerken, zijn honden dit niet. De sulfiden worden gemakkelijk geabsorbeerd in de bloedbaan van het dier, waar het de celstructuur van de rode bloedcellen afbreekt, wat resulteert in hemolytische anemie. Dit is een ernstige vorm van bloedarmoede en kan leiden tot schade aan vitale organen, zoals hart en nieren. Een ui is dus echt levensgevaarlijk voor de hond.
De ziektesymptomen ontwikkelen zich pas na enkele dagen. De rode bloedcellen worden vernietigd waardoor er bloedarmoede zal ontstaan. Sufheid, stinkende adem, minder eten, buikpijn, diarree, bloed in de urine en zelfs geelzucht is mogelijk. De hond gaat ook sneller ademen en kan een snellere hartslag hebben.
De afbraak van de rode bloedcellen is vaak verscheidene dagen na inname van de ui zichtbaar in het bloed (laagste hematocriet (bloedbezinking) rond 5 dagen na inname). Dagelijks voeren van uien kan een toenemend (cumulatief) effect hebben, vanwege voortdurende afbraak van rode bloedcellen, dan wanneer het dier een enkele keer uien heeft gegeten met een tussenpoos tot de volgende blootstelling en dus zo het beenmerg de kans geeft de rode bloedcellen te regenereren.
Toxische dosis van knoflook
In de biologie kom je deze uitspraak regelmatig tegen: alles is vergif. Uiteindelijk heeft alles een toxische dosis.
Bij honden en katten is de toxische dosis van knoflook 16-24 gram per dier per dag. 1 teentje per 20-25 kg lichaamsgewicht geeft in de praktijk geen bloedarmoede. Bij de onderzoeken waarbij bloedarmoede optrad werden hoge doseringen gebruikt.
Zeker als extracten gebruikt worden kan knoflook maag- en darmklachten geven zoals braken en diarree.
Symptomen van uien en knoflook vergiftiging bij honden
Zoals hierboven beschreven is het eten van uien schadelijk voor uw hond en kan symptomen ontwikkelen die kunnen variëren van mild tot ernstig. Dit is afhankelijk van de hoeveelheid die gegeten is, leeftijd, ras en grootte van van de hond. Bij inname van een kleine hoeveelheid ui, zult u misschien nog geen symptomen zien, maar kan de schade aan de rode bloedcellen wel al waar worden genomen met een bloedonderzoek.
In geval van inname van een grote hoeveelheid uien of knoflook, kunnen de symptomen ernstig zijn. De hond zal gaan braken en diarree krijgen, versuft zijn en zijn eetlust verliezen. De rode bloedcellen raken beschadigd, waardoor de toevoer van zuurstof en voedingsstoffen naar de organen verslechtert. Dus binnen een paar dagen, zal de hond bleke slijmvliezen, ademhalingsproblemen en een verhoogde hartslag krijgen. De urine van de hond kan roodachtig van kleur worden, doordat de hemoglobine van de beschadigde rode bloedcellen uitgeplast wordt. Bij dergelijke symptomen moet je direct een dierenarts raadplegen.
Symptomen
- Snelle ademhaling
- Donker rood-bruine urine (hemoglobine in de urine)
- Bleke slijmvliezen, of gele slijmvliezen
- Snelle, zwakke pols
- Zwakte, wankelen, waggelen, duizeligheid
Er zijn bepaalde hondenrassen zoals Akita’s en Shiba’s met een hogere gevoeligheid voor het ontwikkelen van bloedarmoede door N-propyl disulfide.
Ook katten zijn heel gevoelig voor het ontwikkelen van bloedarmoede doordat hun hemoglobine meer aangrijppunten voor oxidatie heeft dan die van honden en mensen.
Ook paarden die zeer hoog in training staan kunnen hiervoor gevoelig zijn.
Aan drachtige en lacterende dieren is het geven van knoflook zeker niet aan te raden.
Behandeling
Een uien of knoflookvergiftiging kan variëren van mild tot zwaar. De ernst van de vergiftiging kan worden vastgesteld aan de hand van de symptomen en na een bloedonderzoek. Een vroege diagnose en behandeling is zeer essentieel voor de overlevingskans van de hond. De hond zal een infuus krijgen met ondersteunende zorg. In het geval van ernstige symptomen, kunnen ook bloedtransfusies met vol bloed en zuurstoftherapie nodig zijn.
Werking tegen parasieten
Knoflook en uien worden door sommigen als anti-parasieten middel aanbevolen. Zo zouden door het geven van knoflook (extract) aan de hond vlooien en teken bestreden worden en zouden uien helpen bij het ontwormen. Er zijn aanwijzingen dat Alliumsoorten bepaalde maagdarmparasieten kunnen doden, maar de werking is wel dosisafhankelijk, en dat is nou juist gevaarlijk bij hond en kat. De dosis die wormen kan bestrijden; bestrijdt dan ook de gezondheid van het dier. De werking tegen teken na knoflook te hebben gegeten is hoogstens een beetje afschrikwekkend, en dit is ook dosisafhankelijk. Als je de hond zou insmeren met knoflook, kunnen sommige teken misschien wel sterven. De gezondheidsvoordelen van uien en knoflook gelden dus niet voor en hond en kat, en als antiparasietenmiddel doet het mogelijk meer kwaad dan goed. Op grond van de inhoud van dit artikel is het geven van uien of knoflook (extract) dus ten zeerste af te raden.
Bronnen
Veterinary Herbal Medicine, Susan Wynn & Barbara Fougere
Groot handboek geneeskrachtige planten, Geert Verhelst
Safety and efficacy of aged garlic extract in dogs: upregulation of the nuclear factor erythroid 2-related factor 2 (Nrf2) signaling pathway and Nrf2-regulated phase II antioxidant enzymes
Osamu Yamato 1, Tadamitsu Tsuneyoshi 2, Mitsuyasu Ushijima 2, Hiroshi Jikihara 3, Akira Yabuki 4
Kovalkovičová, N., Sutiaková, I., Pistl, J., & Sutiak, V. (2009). Some food toxic for pets. Interdisciplinary toxicology, 2(3), 169–176. doi:10.2478/v10102-009-0012-4
Repellent activities of dichloromethane extract of Allium sativum (garlic) (Liliaceae) against Hyalomma rufipes (Acari)
Felix Nchu 1, Solomon R Magano, Jacobus N Eloff
Comparative assessment of onion and garlic extracts on endogenous hepatic and renal antioxidant status in rat
Stephen M Suru, Chidiebere E Ugwu